اکثر ما، دنیل پینک را با کتاب «A whole new mind» می شناسیم. اما یکی دیگر از آثار خواندنی او، کتاب Drive است که می تواند ایده ها و اندیشه های جدیدی درباره انگیزش و هیجان به ما منتقل کند. او کتابش را با تعریف دو آزمایش آغاز می کند.

هری هارلو، روان شناسی بود که در دهه 40 میلادی تصمیم به انجام آزمایشی بر روی میمون ها گرفت. او این معما را در مقابل آن ها می گذاشت تا برای حل کردن آن، تلاش کنند. میمون ها باید سوزن را به بالا می کشیدند، قلاب را جدا می کردند و در نهایت، لولا را با بالا می کشیدند.

هرلو آزمایشات دیگری درباره عشق بین میمون ها انجام داده که بسیار دیدنی هستند.

میمون ها طی اغدامی غیرمنتظره، شروع کردند به حل این معما؛ بدون آنکه منتظر پاداش یا تنبیهی باشند؛ یعنی دقیقا برخلاف انتظارات روان شناسان رفتاری و فیزیک رفتاری. آن ها دست از این کار بر نمی داشتند و کم کم در این کار، حرفه ای شدند. این اتفاقات در حالی می افتاد که در این میان، خبری از آموزش، شرطی سازی، تنبیه و پاداش نبود. هارلو، کم کم داشت به اطلاعات جدیدی دست می یافت و نظریه Third Drive را مطرح کرد: «انجام کارها با انگیزه درونی». ما انسان ها، مانند میمون ها، خیلی کارها را تنها از روی علاقه شخصی و درونی انجام می دهیم.

هارلو گام دیگری در آزمایش خود برداشت. او این بار به میمون ها برای حل کردن معما، پاداش (خوراکی) داد. انتظار می رفت که عملکرد میمون ها بعد از دریافت پاداش، بهتر از قبل شود اما برخلاف انتظارات، میزان اشتباه آن ها بیشتر از قبل شد. این دفعه، پایه های فیزیک رفتاری زیر سوال رفت. هارلو اسم این انگیزه جدید را Intrinsic Motivation یا انگیزه درونی نامید. البته او دیگر مشتاق این گونه آزمایش ها نبود و به بررسی عواطف و احساسات پرداخت و در این زمینه، شهرت یافت.

چند دهه بعد، ادوارد دیسی از دانشگاه کارنگی ملون، آزمایش عجیب دیگری را انجام داد. او دو گروه از داوطلبان را دعوت کرد و در مقابل آن ها، چالشی به نام پازل مکعب سوما را در برابر آن ها قرار داد و منتظر شد تا داوطلبان، این پازل را طبق الگوی مشخص شده، سر هم کنند. 

هر گروه از افراد، وارد اتاقی می شدند و شروع می کردند به حل این پازل. در کنار آن ها، چند روزنامه هم بود. بنا بر این بود که دیسی، زمان کار هر گروه را با زمان سنج، بسنجد. بعد از یک مدت، دیسی اتاق را ترک می کرد و گروه را با مکعب و روزنامه، تنها می گذاشت. او بدون اینکه افراد بفهمند، به اتاقی می رفت که دارای آیینه های یک طرفه بود و می توانست از آن اتاق، داوطلبان را ببیند. او هشت دقیقه در این اتاق می مانند و بررسی می کرد که گروه ها، در این وقت استراحت شان هم معما را حل خواهند کرد یا به خواندن روزنامه مشغول می شوند. در روز اول، که دو گروه در شرایط یکسانی قرار داشتند، همه به طور میانگین بین 3.5 تا 4 دقیقه با مکعب کار کردند و باقی آن 8 دقیقه زمان استراحت را به روزنامه خواندن گذراندند. معلوم شد که این معما، برای آن ها جذاب بوده است.

در روز دوم، دیسی به یکی از گروه ها گفت که برای حل مکعب، پاداشی نقدی دریافت خواهند کرد. گروهی که پاداش نمی گرفتند، میانگین روز قبل را حفظ کردند اما گروهی که پاداش دریافت می کردند، انگیزه بیشتری برای حل معما داشتند و بیش از 5 دقیقه از وقت استراحت شان را با حل مکعب گذراندند. ضمنا ذکر کنم که پاداش در نظر گرفته شده، تنها مبلغ خرید یک نوشابه بوده است.

روز سوم، روز هیجان انگیزتری بود. او دوباره به دو گروه گفت که خبری از پاداش نیست. مسئله اینجا بود که آن گروهی که پاداش دریافت می کرد، انگیزه کمتری نسبت به گذشته داشت و تنها 2 الی 3 دقیقه را به حل این معما در وقت استراحت گذراند.

نکته این بود «وقتی پاداش، تبدیل به انگیزه ای بیرونی شود، انگیزه های درونی که می توانند مارا به عملکرد بهتر وادارند، از بین خواهند رفت».

بیشتر بخوانید: متمم یک بازی است؛ ما بازیکنانیم

این مطلب، بخش کوچکی از سلسله مطالب مورد نظر من در بخش انگیزش بود. به نظرم مقدمه مناسبی در این باره برگزیدم تا دید بهتری نسبت به ادامه دروس داشته باشیم. ضمنا، پیشنهاد من این است که قبل از مطالعه ادامه این دروس، مطالب درس انگیزش و هیجان متمم را نیز بررسی کنید (هر چند کوتاه). البته این صرفا پیشنهاد است و مطالعه آن مطالب، هر چند می تواند بازده مطالعه ادامه این سلسله دروس را بالا ببرد اما ضروری نیست.